Tin học 10 Kết nối tri thức Bài 1. Thông tin và xử lí thông tin kết nối tri thức

 

Bài 1: Thông tin và xử lí thông tin

A. Lý thuyết Tin học 10 Bài 1: Thông tin và xử lí thông tin

1. Thông tin và dữ liệu

a) Quá trình xử lí thông tin

- Thông tin là tất cả những gì mang lại cho chúng ra hiểu biết. Như vậy, thông tin gắn với quá trình nhận thức.

- Quá trình xử lí thông tin của máy tính gồm các bước sau:

+ Bước 1: Tiếp nhận dữ liệu

Máy tính tiếp nhận dữ liệu theo hai cách thường gặp:

Cách 1: Từ các thiết bị, ví dụ tệp hình ảnh từ máy quét là dữ liệu.

Cách 2: Từ bàn phím do con người nhập, ví dụ khi soạn một văn bản, thông tin của người nhập thành dữ liệu.

+ Bước 2: Xử lí dữ liệu

Ví dụ, từ nhiệt độ trung bình của nhiều năm gần đây, các phần mềm chuyên dụng có thể cho chúng ra biết khuynh hướng Trái đất đang nóng dần lên.

+ Bước 3: Đưa ra kết quả

Máy tính có thể đưa ra theo hai cách:

Cách 1: Dữ liệu được thể hiện dưới dạng văn bản, âm thanh, … mà con người có thể hiểu được.

Cách 2: Lưu dữ liệu lên một vật mang tin như thẻ nhớ hoặc chuyển thành dữ liệu đầu vào cho một hoạt động xử lí khác.

b) Phân biệt dữ liệu và thông tin

Tình huống:

Có các ý kiến như sau về dữ liệu của một bài giảng môn Ngữ Văn:

An: Bài ghi trong vở của em là dữ liệu.

Minh: Tệp bài soạn bằng Word của cô giáo là dữ liệu.

Khoa: Dữ liệu là tệp video ghi lại tiết giảng của cô giáo.

- Trong tin học, dữ liệu là thông tin đã được đưa vào máy tính để máy tính có thể nhận biết và xử lí được.

- Thông tin là ý nghĩa của dữ liệu.

- Thông tin và dữ liệu độc lập tương đối với nhau:

+ Có thể có nhiều loại dữ liệu khác nhau của một thông tin như bài  ghi trong vở của trò, tệp bài soạn của cô giáo hay video ghi lại tiết giảng đều là dữ liệu của một bài giảng.

+ Nếu dữ liệu không đầy đủ thì không xác định được chính xác thông tin.

Ví dụ: Dữ liệu “39^oC” trong một bộ dữ liệu về thời tiết mang thông tin “trời rất nóng” nhưng dữ liệu “39^oC” trong một bộ dữ liệu về bệnh án lại mang thông tin “sốt cao”.

⇒ Như vậy, thông tin có tính toàn vẹn, được hiểu đúng khi có đầy đủ số liệu, nếu thiếu dữ liệu thì có thể làm thông tin bị sai hoặc không xác định được.

+ Với cùng bộ dữ liệu, cách xử lí khác nhau có thể đem lại thông tin khác nhau.

Ví dụ: Thời tiết của một ngày có thể được tổng hợp theo vùng để biết phân bố lượng mưa trong ngày hoặc làm cơ sở để dự báo thời tiết ngày hôm sau.

- Việc xử lí các bộ dữ liệu khác nhau cũng có thể đưa đến cùng một thông tin.

Ví dụ: Xử lí dữ liệu về băng tan Bắc Cực hay cường độ bão nhiệt đới đều có thể kết luận sự nóng lên của Trái Đất.

? Em hãy cho một ví dụ về một thông tin có nhiều cách thể hiện dữ liệu khác nhau

? Em hãy cho một ví dụ về dữ liệu thể hiện nhiều thông tin khác nhau. Tính toàn vẹn của thông tin được thể hiện như thế nào trong ví dụ này?

2. Đơn vị lưu trữ thông tin

- Máy tính không truy cập trong bộ nhớ tới từng bit mà truy cập theo từng nhóm bit. Nghĩa gốc của “byte” là một đơn vị dữ liệu dưới dạng một dãy các bit có độ dài nhỏ nhất có thể truy cập được.

- Các máy tính ngày nay đều tổ chức bộ nhớ trong thành những đơn vị lưu trữ có độ dài bằng bội của byte như 2, 4 hay 8 byte.

- Byte là đơn vị đo lượng lưu trữ dữ liệu (thường được gọi là đơn vị lưu trữ thông tin)

- Các đơn vị đo dữ liệu hơn kém nhau 2^10 = 1024 lần

- Bảng các đơn vị lưu trữ dữ liệu:

? 1. Định nghĩa nào về Byte là đúng?

a) Là một kí tự

b) Là đơn vị dữ liệu 8 bit

c) Là đơn vị đo tốc độ của máy tính

d) Là một dãy 8 chữ số

?2. Quy đổi các lượng tin sau ra KB

a) 3 MB

b) 2 GB

c) 2048 B

3. Lưu trữ, xử lí và truyền thông bằng thiết bị số

- Thẻ nhớ, bộ thu phát wifi, máy tính xách tay là các thiết bị số.

Về lưu trữ:

- Có thể lưu trữ một lượng thông tin rất lớn trong một thiết bị nhớ gọn nhẹ với chi phí thấp.

Ví dụ: Một đĩa cứng khoảng 2 TB, có thể chứa một khối lượng thông tin ngang với một thư viện sách của một trường đại học.

- Lưu trữ thông tin trên thiết bị số còn giúp cho việc tìm kiếm thông tin dễ dàng và nhanh chóng.

Về xử lí:

-  Máy tính xử lí thông tin với tốc độ nhanh và chính xác. Tốc độ xử lí ngày càng được nâng cao. Một máy tính cỡ trung bình ngày nay có thể thực hiện vài chục tỉ phép tính một giây. Thậm chí, một số siêu máy tính trên thế giới đã đạt tốc độ tinh toán lên tới hàng trăm triệu tỉ phép tính số học trong một giây.

- Máy tính thực hiện tính toán nhanh, cho kết quả chính xác và ổn định.

Về truyền thông.

- Xem phím qua Internet, tương tác với nhau qua mạng xã hội “một cách tức thời”.

- Các gia đình có thể sở hữu các đường cáp quang với tốc dộ vài chục Mb/s, tương đương với vài triệu kí tự một giây

Em hãy so sánh việc gửi thư qua đường bưu điện và gửi thư điện tử

Một cuốn sách A gồm 200 trang (có hình ảnh) nếu lưu trữ trên đĩa chiếm khoảng 5 MB. Hỏi một đĩa cứng 40 GB thì có thể chứa được khoảng bao nhiêu cuốn sách có lượng thông tin xấp xỉ như cuốn sách A ? (giả sử 1GB = 1000MB)
4. Giả sử để số hóa một cuốn sách kể cả văn bản và hình ảnh cần dữ liệu khối lượng dữ liệu khoảng 50 MB. Thư viện của trường có khoảng 2000 cuốn sách, Nếu số hóa thì cần khoảng bao nhiêu GB để lưu trữ? Có thể chứa nội dung đó trong thẻ nhớ 256GB hay không?
5.  Ví dụ Bạn Linh có USB có dung lượng là 2GB. Linh muốn lưu trữ 6 tệp tin như sau:
B. TRẮC NGHIỆM TẠI THÔNG TIN VÀ XỬ LÍ THÔNG TIN XEM TẠI ĐÂY

CÙNG CHUYÊN MỤC:

Chủ đề 1: Máy tính và xã hội tri thức
 Lý thuyết: Bài 1-Thông tin và dữ liệu
 Lý thuyết: Bài 2-Vai trò của thiết bị thông minh và tin học đối với xã hội
Chủ đề 2: Mạng máy tính và Internet
 Lý thuyết: Bài 8-Mạng máy tính trong cuộc sống hiện đại
 Lý thuyết: Bài 9-An toàn trên không gian mạng
Chủ đề 3: Đạo đức, pháp luật và văn hóa trong môi trường số
 Lý thuyết: Bài 11-Ứng dụng trên môi trường số. Nghĩa vụ tôn trọng bản quyền
Chủ đề 5: Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính
 Lý thuyết: Bài 16-Ngôn ngữ lập trình bậc cao và Python
 Lý thuyết: Bài 17-Biến và lệnh gán
 Lý thuyết: Bài 18-Các lệnh vào ra đơn giản
 Lý thuyết: Bài 19-Câu lệnh điều kiện if
 Lý thuyết: Bài 20-Câu lệnh lặp for
 Lý thuyết: Bài 21-Câu lệnh lặp while
 Lý thuyết: Bài 22-Kiểu dữ liệu danh sách
 Lý thuyết: Bài 23-Một số lệnh làm việc với dữ liệu danh sách
 Lý thuyết: Bài 24-Xâu kí tự
 Lý thuyết: Bài 25-Một số lệnh làm việc với xâu kí tự
 Lý thuyết: Bài 26-Hàm trong Python
 Lý thuyết: Bài 27-Tham số của hàm
 Lý thuyết: Bài 28-Phạm vi của biến
 Lý thuyết: Bài 29-Nhận biết lỗi chương trình
 Lý thuyết: Bài 30-Kiểm thử và gỡ lỗi chương trình
 Lý thuyết: Bài 31-Thực hành viết chương trình đơn giản
 Lý thuyết: Bài 32-Ôn tập lập trình Python
Chủ đề 6: Hướng nghiệp với Tin học
 Lý thuyết: Bài 33-Nghề thiết kế đồ hoạ máy tính
 Lý thuyết: Bài 34-Nghề phát triển phần mềm