TIN HỌC 12. BÀI 1: MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
NỘI DUNG CHÍNH
1. Bài toán quản lí
- Ứng dụng của tin học trong quản lí được thực hiện trong các lĩnh vực: ứng dụng quản lí sách trong thư viện, quản lí bán vé máy bay, ứng dụng quản lí kì thi tuyển sinh...
- Để quản lý học sinh trong nhà trường, người ta thường lập các biểu bảng gồm các cột, hàng để chứa thông tin cần quản lý.
- Một trong những biểu bảng được thiết lập để lưu trữ thông tin về điểm của học sinh như sau:
Tạo bảng gồm những thông tin về các đối tượng cần quản lí.
Cập nhật thông tin: sửa chữa, thêm, bớt...
Khai thác thông tin: tìm kiếm, sắp xếp, thống kê, tổng hợp...
2. Các công việc thường gặp khi xử lí thông tin của một tổ chức.
Hình 2.
a) Tạo lập hồ sơ:
Để tạo lập hồ sơ, cần thực hiện các công việc sau:
Để tạo lập hồ sơ, cần thực hiện các công việc sau:
- B1: Xác định chủ thể cần quản
lí
VD: Chủ thể cần quản lí là học sinh, ...
VD: Chủ thể cần quản lí là học sinh, ...
- B2: Xác định cấu trúc hồ sơ.
VD: STT, HỌ ĐỆM, TÊN...(Gồm 10 thuộc tính)
VD: STT, HỌ ĐỆM, TÊN...(Gồm 10 thuộc tính)
- B3: Thu thập, tập hợp thông
tin cần thiết cho hồ sơ từ nhiều nguồn khác nhau và lưu trữ chúng theo đúng cấu
trúc đã xác định.
b) Cập nhật hồ sơ:
- Sửa chữa hồ sơ khi một số thông tin không còn
đúng;
- Bổ sung thêm hồ sơ cho các đối tượng
mới.
- Xóa hồ sơ của đối tượng mà tổ chức không
còn quản lý.
c)
Khai thác hồ sơ:
- Sắp xếp hồ sơ theo một tiêu chí
nào đó phù hợp với yêu cầu quản lí của tổ chức. VD: sắp xếp theo bảng chữ cái
của tên học sinh, theo điểm của môn học nào đó, ...
- Tìm kiếm là việc tra cứu các
thông tin thỏa mãn một số yêu cầu nào đó. VD: tìm họ tên hs có điểm môn Tin cao
nhất, ...
- Thống kê là cách khai thác hồ sơ
dựa trên tính toán để đưa ra các thông tin đặc trưng.. VD: Xác định điểm cao
nhất, thấp nhất môn Tin, ...
- Lập
báo cáo là việc sử dụng các kết quả tìm kiếm, thống kê, sắp xếp các bộ
hồ sơ để tạo lập một bộ hồ sơ mới có nội dung và cấu trúc khuôn dạng theo một
yêu cầu nào đó. VD: danh sách HSG của
lớp, ...
3. Hệ cơ sở dữ liệu:
a) Khái niệm CSDL và hệ quản trị CSDL
* Khái niệm CSDL:
Một CSDL (Database) là một tập hợp các dữ liệu có liên quan với nhau, chứa thông tin của một tổ chức nào đó (như một trường học, một
ngân hàng, một công ti, một nhà máy, ...), được
lưu trữ trên các thiết bị nhớ để đáp
ứng nhu cầu khai thác thông tin của nhiều người dùng với nhiều mục đích
khác nhau.
VD: Hồ sơ lớp trong hình 1 khi được lưu trữ ở bộ nhớ
ngoài của máy tính có thể xem là một CSDL, hầu hết các thư viện ngày nay đều có
CSDL, hãng hàng không quốc gia Việt Nam có CSDL chứa thông tin về các chuyến
bay, ...
* Khái niệm hệ QTCSDL:
Là phần mềm cung cấp môi trường thuận lợi và hiệu quả để tạo lập, lưu trữ và khai thác thông tin của
CSDL được gọi là hệ quản trị CSDL (Database Management System).
* Chú ý:
- Người ta thường dùng thuật ngữ hệ cơ sở dữ liệu để chỉ một CSDL cùng với hệ QTCSDL và khai thác CSDL đó.
- Người ta thường dùng thuật ngữ hệ cơ sở dữ liệu để chỉ một CSDL cùng với hệ QTCSDL và khai thác CSDL đó.
- Để lưu trữ và khai thác thông tin bằng máy tính cần phải có:
+ Cơ sở dữ liệu;
+ Hệ quản trị cơ sở dữ liệu;
+ Các thiết bị vật lí (máy tính, đĩa cứng, mạng, ...).
b) Một số ứng dụng:
- Cơ sở giáo dục và đào tạo cần quản lí thông tin
người học, môn học, kết quả học tập,…
- Cơ sở kinh doanh cần có CSDL về thông tin khách
hàng, sản phẩm, việc mua bán,…
- Cơ sở sản xuất cần quản lí dây chuyền thiết bị
và theo dõi việc sản xuất các sản phẩm trong các nhà máy, hàng tồn trong kho
hay trong cửa hàng và các đơn đặt hàng.
- Tổ chức tài chính cần lưu thông tin về cổ phần,
tình hình kinh doanh mua bán tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, …
- Các giao dịch qua thể tín dụng cần quản lí việc
bán hàng bằng thẻ tín dụng và xuất ra báo cáo tài chính định kì.
- Hãng hàng không cần quản lí các chuyến bay, việc
đăng kí vé và lịch bay,…
- Tổ chức viễn thông cần ghi nhận các cuộc gọi,
hóa đơn hàng tháng, tính toán số dư cho các thể gọi trả trước,…
- Vui chơi giải trí,……
Câu 1: Phân biệt CSDL với hệ QTCSDL4. Bài tập
Gợi ý:
1. CSDL là tập hợp các dữ liệu có liên quan với nhau được lưu
trữ ở thiết bị nhớ của máy tính.
2. Hệ QTCSDL là
các Phần mềm cung cấp môi trường thuận lợi phục vụ tạo lập, cập nhật và khai thác CSDL.
Câu 2: Giả sử phải xây dựng một CSDL để quản lí mượn
/ trả sách ở thư viện, theo em cần phải lưu trữ những thông tin gì? Hãy cho
biết những việc phải làm để đáp ứng nhu cầu quản lí của người thủ thư.
